دریچه زرد. آثار و نوشته های از دیگران: vida گراسیاس آلا ویدا (+ترجمه ترانه به ۱۲ زبان)همنشین بهار

vida گراسیاس آلا ویدا (+ترجمه ترانه به ۱۲ زبان)

همنشین بهار

بعد از آنکه ویدیوی ویولتاپارّرا، مرسدس سوسا، گراسیاس آلاویدا را در یوتیوب گذاشتم نامه عجیبی دریافت کردم.

جوانی نوشته بود می‌خواستم غزل خداحافظی را بخوانم و مثل سراینده ترانه گراسیاس آلا ویدا بروم که بروم. واقعاً به این نقطه رسیده بودم امّا... مصمم شدم زندگی را انتخاب کنم...»

...

(سراینده ترانه خودکشی کرده بود.)

از دید من مضمون ترانه گراسیا آلا ویدا Gracias a la vida و نوای حزین مرسدس سوسا که از عمق وجودش برمی‌آمد، آن دوست را به زندگی برگردانده است.

در مورد مرسدس سوسا و آن ترانه محزون بخشهایی از آنچه را پیش تر گفته ام یا در دانشنامه ویکیپدیا نوشته ام، (با برگردان ترانه به ۱۲ زبان مختلف) اینجا می‌آورم.

ترجمه گراسیاس آلا ویدا به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، چینی، ژاپنی، کره ای، هلندی، سوئدی، عربی و عبری

(آخر همین صفحه بعد از پانویس و منابع، پیش از عکس روشنک گوینده رادیو ایران و برنامه گلها)

ترجمه ها با جستجو و پرس و جو و این در و آن در زدن جمع‌آوری شده است. بر خلاف تصّور، همه چیز در وب نیست. مگر آنکه همّت کنیم و به جای آت آشغال، آنرا غنی کنیم.

متاسفانه وب فارسی پُر از گرد و خاک شده است... بگذریم.

این نخستین بار است که برگردان ترانه مزبور که از مردمی ترین ترانه های آمریکای لاتین است. به زبانهای گوناگون کنار هم قرار می‌گیرد و ثبت می‌شود.

***

ترانه گراسیاس آلا ویدا (سپاس از زندگی) سروده «ویولتا پارّرا» Violeta Parra هنرمند شیلیایی است که سال ۱۳۴۶ خود را به امواج دریا سپرد. انگار این ترانه وصیتنامه او بود.

خود ویولتا پارّرا ترانه مزبور را که در منابع اسپانیایی، سرود انسانی (ایمنو اومانیستا) himno humanista هم نام گرفته، در اوج اندوه، خوانده بود.

هنرمندان دیگر هم اجرا نموده اند. اما با صدای مرسدس سوسا Mercedes Sosa شهرت جهانی یافت.

گراسیاس آلا ویدا اگرچه مضمونی عاشقانه دارد اما سی چهل سال پیش هرکه می‌خواند و هرکه می‌شنید به قصد مبارزه با خودکامگی بود. در زمان فرانکو یکی از دلائل دستگیری جوانان تکثیر همین ترانه بود. انگار اعلامیه گروههای سیاسی است. دوران نظامیان آرزانتین هم همین طور.

.................................

اجرای ترانه در آرژانتین

مرسدس سوسا در جنبش ترانه‌خوانی نوین آمریکای لاتین به ویژه آرژانتین نقش بسیار داشت. بیشتر روی ترانه های بومی کار می‌کرد اما طبع خود را در گونه‌های دیگر هم مانند پاپ، راک و تانگو آزموده ‌است.

اواخر سال ۱۳۵۷ وقتی در بوئنوس آیرس ترانه گراسیاس آلا ویدا را اجرا می‌کرد. وسط کنسرت ماموران حکومت نظامی آرژانتین بهمراه لباس‌شخصی‌های «آ – آ – آ» حمله کردند و بگیر و ببند راه انداختند و خیلی‌ها را به قصد کشت زدند. از آن به بعد پخش آثار مرسدس سوسا ممنوع و وی از آرژانتین تبعید شد.

مرسدس سوسا بعدها در مصاحبه ای با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت آن زمان از سوی جوخه های مرگ وابسته به کمیته مشترک ضد کمونیستی آرژانتین (Alianza Anticomunista Argentina ) تهدید به مرگ شده بودم.

این تشکل مخوف (که به Triple A و AAA هم شهرت داشت)، آزادیخواهان را بین سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۲ مورد ارعاب قرار می‌داد و گاه سر به نیست می‌کرد.

‌.................................

مرسدس سوسا و «کان‌سیون کونتو دوس»

مرسدس سوسا با صدای گرم و پر غم خودش رنج و درد مردم محروم را بازتاب می‌داد. با نظام‌های دیکتاتوری، زاویه و فاصله داشت و با مبارزان راه آزادی همراهی می‌کرد. همه جا جانب ستمدیدگان و بومیان آمریکای لاتین را می‌گرفت و از همین رو وقتی درگذشت، آرژانتین عزادار شد. «دیه‌گو مارادونا»، او را الهه آزادی لقب داد و گفت یکی از بزرگان تمام دوران از نزد ما رفت. و «شکیرا» گفت مثل مرسدس سوسا دیگر نخواهد آمد. او صدای همه کسانی بود که با استفاده از موسیقی علیه ستمگران و رنج آدمیان فریاد می‌زدند.

در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی مرسدس سوسا با ویکتور خارا، ویولتا پارا، ویکتور اردیا و آلفردو زیتاروسا اندیشه‌های ترقی خواهانه را با موسیقی و شعر درآمیختند و به این وسیله نقض حقوق بشر و آزادی‌های مدنی را توسط حکومتهای سرکوبگر آمریکای لاتین به گوش جهانیان رساندند.

در ماه‌های آخر حکومت دیکتاتوری آرژانتین که در جریان آن ده‌ها هزار نفر در سرکوب نیروهای ترقی خواه به دست دولت کشته شدند، مرسدس سوسا به میهنش بازگشت و در غم و شادی مردم شرکت نمود.

از او نزدیک به ۴۰ آلبوم به یادگار مانده است:

زنان آرژانتینی، به یاد ویولتا پارّرا، solo le pido a dios (فقط از خدا می‌خواهم)، فریاد زمین، مردم در صدای من هستند، کودکان فردا، زندگی در آرژانتین...

یکی از زیباترین ترانه‌های مرسدس سوسا که مردم در شیلی و آرژانتین و پرو و بولیوی و نیکاراگوئه و اروگوئه... گاه در یک جمعیت چندین هزار نفری همه با هم با صدای بلند می‌خوانند، «کانسیون کونتو دوس» Canción con todos (آهنگ مردم، آواز همه) نام دارد.

کانسیون کونتو دوس که مردم آمریکای لاتین مثل سرود ملی و آیات آسمانی ارج می‌نهند، سروده شاعر بزرگ آرژانتین «آرماندا ته‌خادا ‌گومز» Armando Tejada Gómez است و «سه‌سار ایسه‌یا» César Isella روی آن آهنگ گذاشته است.

دلم می‌خواست در باره آن بیشتر توضیح بدهم اما متاسفانه دارد خوابم می‌برَد. برای تهیه ویدیوی تقویم تاریخ خرداد ماه، دو شبانروز است نخوابیده ام...

یادآوری کنم که مرسدس سوسا در فیلم سینمایی «ال سانتو دلاسپادا» El Santo de la Espada نیز که در مورد «خوزه د سن مارتین» Jose de San Martin قهرمان ملی آرژانتین است، ایفای نقش نمود...

.................................

مضمون ترانه گراسیاس آلا ویدا

این ترانه یکی از زیباترین ستایش‌ها در وصف زندگی‌ است که با نوای موسیقی در هم آمیخته شده و شادی همراه با اندوه نهفته در شعر به زیبایی و غنای آن افزوده است.

«سپاس از زندگی به خاطر اعطای چشم بصیرت، سپاس از زندگی به خاطر اعطای گوشی برای شنیدن صدای طبیعت و زندگی، سپاس از زندگی به خاطر اعطای پایی برای رفتن و راهی برای رسیدن به مقصود، سپاس از زندگی به خاطر اعطای چشمان زیبا به محبوب، سپاس از زندگی به خاطر قلبی برای بازشناختن خوبی از بدی، سپاس از زندگی برای اعطای اشک، لبخند و سرودن شعری که شعر همه مردم جهان است.»

.................................

ترجمه ترانه Gracias a la vida به فارسی

زندگی را سپاس می‌گزارم

به خاطر همه آنچه به من ارزانی داشته است

به خاطر دو ستاره نورانی (چشمانی) که به من داده است، تا بتوانم سیاهی را از سپیدی تمیز دهم،

و بنگرم پس زمینه پر ستاره را در آسمان بلند

و ببینم و تمیز دهم در میان انبوه مردم، کسی را (مردی را) که دوستش دارم

شکر، زندگی را که به من این چنین بخشندگی نمود

به من گوشی برای شنیدن عطا کرد که بشنوم و

تشخیص دهم شب و روز را، و بشنوم آوای جیرجیرک و قناری را

بشنوم (صدای) چکشها، توربین ها، سگهایی که عوعو می‌کنند و شرشر باران را

و بشنوم نوای دوست داشتنی محبوبم را

از زندگی سپاسگزارم، خیلی چیزها به من داده

به من صدا را عطا کرد و الفبا را که با کلمات آشنا شوم. کلماتی برای اندیشیدن و صدا زدن مادر، دوست، برادر، آنان را بازشناسم.

(به من صدا را عطا کرد و الفبا را که با کلمات آشنا شوم.)

آذرخشی نورانی تا راه برم به قلب و جان کسی که دوستش دارم.

شکر زندگی را که به من این چنین بخشندگی کرد.

به پاهای خسته ام توان راه رفتن داده

که با آن از شهرها و برکه ها بگذرم

سواحل و صحراها و کوهها و دشتها را، (درنوردم)

و (به) خانۀ تو، خیابان تو و حیاط تو برسم

شکر زندگی را که به من همه چیز داد

دلی تپنده، قلبی که در سینه ام می‌تپد.

وقتی محصول و میوه به بار نشسته ذهن آدمی را می‌بینم

و می‌بینم چقدر خوبی از بدی فاصله دارد

و در عمق چشمان روشن و زلال تو خیره می‌شوم

(زندگی، ترا سپاس می‌گویم)

زندگی را ارج می‌نهم، خیلی چیزها به من بخشید.

لبخند و اشک داد

که با آن دو، شادی و رنج را از همدیگر تمیز دهم.

لبخند و اشک داد که نوا های غم و شادی را بسرایم

تا با تو هم نوایی کرده باشم

و با دیگرانی که نوا های ترا ساز می‌کنند

شادی و رنج است که ترانۀ مرا می‌سازد.

شادی و رنج، دو ماده ای که از آواز من و آواز تو که هر دو همگون هستند و آوازهای همه، که آوازهای منند، تمیز داده (می)شوند

ترانه های من ترانه شما و مانند ترانه های دیگری است که با همین مضمون ساخته شده‌اند، آنها نیز شبیه نواهای منند.

شکر زندگی را، شکر زندگی را

_________________

پانویس

گراسیاس آلا ویدا ماندگار می‌شود.

ترانه گراسیاس آلا ویدا را ، پس از سرنگونی پینوشه، هنرمند نامی و مردمی آمریکایی «جوآن بائز» Joan Baez که ترانه جاودانی و تاریخی «نو نوس مو وران» No Nos Moveran از جمله یادگارهای او است بازخوانی

نمود. گراسیاس آلا ویدا بعد از زلزله شیلی در سال ۱۳۸۹ بر سر زبانها افتاد.

به جز ویولتا پارّرا، مرسدس سوسا و جوآن بائز، هنرمندان دیگر هم گراسیاس آلاو ویدا را خوانده اند.

ماریا دولورس پرادّرا Maria Dolores Pradera، آدریانا مزادری Adriana Mezzadri، ایزابل پارا، Isabel Parra پلاسیدو دومینگو Placido Domingo، ایزاک دلگادو Issac Delgado، خلن مونروئخ Glenn Monroig مارگارت منه زی، Margareth Menezes روبرتو لیوی Roberto Livi، نانا موسکوری، Nana Mouskouri

پرلا باتالا Perla Batalla اسکار چاوز Oscar Chavez، آلبرتو کورتز، Alberto Cortez الیس رگینا Elis Regina، ریچارد کلایدرمن Richard Clayderman، گابریلا فری Gabriella Ferri، یاسمین لوی Yasmin Levy، باندا باسوتّی Banda Bassotti و...

خواننده فنلاندی «آریو سایوّما» Arja Saijonmaa هم ترانه گراسیاس آلا ویدا را به زبان فنلاندی و سوئدی اجرا نموده است. خانم گیسو شاگری بخش انتهایی ترانه را به زیان سوئدی خوانده اند.

........................................

زندگی چیست؟

در ترانه گراسیاس آلا ویدا (سپاس زندگی) می‌بینیم زندگی، مخاطب قرار گرفته و از اینکه سمع و بصر و فئواد بخشیده، چشم و گوش و هوش داده و... و اشک و لبخند، و احساس زیبای تمایل به دوست هدیه کرده...مورد سپاس قرار می‌گیرد.

آیا زندگی مثل کوه قاف و سیمرع مجازی است؟

با علم به منشاء حیات و سه دقیقه اول آن (The first three Minutes)، به غبار آغازین و جنب و جوش هستی...

با علم به رشد و تکامل موجودات زنده و آنتروپی و نگانتروپی...

با علم به تغئیر و تحول در متابولیسم و فرایندهای بیوشیمیایی...

و حتی آگاهی به این مسئله که نیستی‌ آبستن هستی است و زندگی دائم نو می‌شود، این پرسش که زندگی چیست؟ محو نشده و تازه رخ می‌نماید.

براستی آنچه هم خلاق است و هم شایسته سپاس، چیست؟

اگر نخواهیم تفسیر به رأی کنیم و همه چیر را شاعرانه و سمبلیک ببینیم، این سئوال پیش می‌آید:

وقتی می‌گوئیم ای زندگی سپاس که به من کلمه و صدا دادی، چشم و گوش و هوش دادی، به پاهای خسته ام توان راه رفتن دادی و قلبی که می‌تپد و می‌زند.. با کدامین آفریننده حرف می‌زنیم؟ منظور از زندگی دقیقاً چیست؟

آیا زندگی «روزن نگاهی است که در خاطره ها می‌ماند»؟ فهم نفهمیدن هاست؟ درک همین اکنون است؟ چیست؟

این سئوال زیباتر و فاخرتر از آن است که تصور می‌شود.

........................................

با تاریکی نمی‌توان سراغ تاریکی رفت.

از شما چه پنهان، مدتی است دست و دلم به ثبت یادمان‌های مربوط به زندان نمی‌رود. دلیلش هم این است که وب فارسی پُر شده است از گزارشهای آلوده و غیرواقعی و کمتر کسی حساسیّت نشان می‌دهد.

درست است که ستمگران هر اسبی که داشتند تاختند و می‌تازند و بودند عناصری که شمر و خولی و حسینی و ساقی را روسپید کردند و از جوخه های مرگ آرژانتین هم جلو زدند.

بودند تک و توک جنایتکارانی که در صحنه عملیات، عملیاتی که مثلاً برای رضای پروردگار انجام می شد، نزدیک چار زبر و کرمانشاه، بعد از تجاوز به اسیر زخمی، بر سر و روی او بنزین می ریختند و هِر و هّر می‌خندیدند اما این استثناهای تکان دهنده، (بله این استثناها) قاعده نبود و نیست. نباید این جفا را به همه تعمیم داد. نباید ستم آنان را بزرگنمایی کرد و حرفهای عجیب و غریب زد.

در مورد دشمنان آزادی هم نباید مروّت را زیر پا گذاشت. آیا ما می خواهیم از جنس آنان باشیم؟

اکنون روشنفکران شیلی سرافتاده اند که نمی بایست پدران و مادرانشان در مورد ویکتور خارا داستان تبر و قطع دست وی را می‌ساختند. نمی‌بایست با بزرگنمایی، کودتاچیان فاشیست را کمک می‌کردند که جنایات واقعی شان را هم بعداً انکار کند...

پادوهای پینوشه بیرحم و شقی بودند و از گروه Inti-Illimani «این‌تی ایلیمانی» هم که ویکتور خارا به آن تعلق داشت، بسیار کینه داشتند و هر که را دم دستشان بود (از جمله ویکتور خارا) به رگبار بستند اما داستان تبر و گیتار و قطع دست...احتیاج نبود.

از شیلی بگذریم...

با کمال ادب و فروتنی یادآور می‌شوم (در مورد وقایع زندان) کاه را کوه کردن و بد را بدتر جلوه دادن جفا است. زمان شاه هم متاسفانه خاطرات غیرواقعی زندانیان رها شده از بند، امثال ثابتی و عضدی را حق به جانب می‌کرد.

***

حالا هم می شنویم افرادی اظهار می‌دارند که پیشتر در این دستگاه و آن دستگاه حکومتی (در جمهوری اسلامی) مسئولیت داشته و شاهد وقایع دهشتناکی بوده اند.

درد و رنج کسانیکه به اعتمادشان ضربات هولناک خورده، قابل درک است. زاویه و فاصله با عمله ستم نیز، وقتی با نیت پاک جدایی از زشتی و پلیدی باشد بسیار قابل احترام.

اما این دلیل نمی‌شود که در گزارش‌های غیرواقعی اینگونه افراد تردید نکنیم. این تردید، بجا، حق و ضروری است.

زمان احکم الحاکمین است و نشان خواهد داد با تاریکی نمی‌توان سراغ تاریکی رفت...

منابع

‌‌‌‌‌‌کتاب World music: bacsics صفحه ۳۲۰

کتاب Mersedes Sosa & LA NEGRA تا صفحه ۵۰

Gracias a la vida: the power and poetry of song

Gracias a la vida: Violeta Parra, testimonio

اظهارات مرسدس سوسا در مورد جوخه های مرگ آرژانتین و...به خبرنگار آشوشیتدپرس

http://www.pollstar.com/news_article.aspx?ID=692265

WHAT MEANS LIFE? Paolo Manzelli

اجرای ترانه گراسیاس آلا ویدا با صدای ویولتا پارّرا

http://www.youtube.com/watch?v=PYEw3e5x5Es

اجرای ترانه گراسیاس آلا ویدا با صدای مرسدس سوسا

http://www.youtube.com/watch?v=DPLUSH9xwzA

اصل ترانه Gracias a la vida به اسپانیایی

Gracias a la vida / 1966

Gracias a la vida, que me ha dado tanto :

me dio dos luceros, que cuando los abro ,

perfecto distingo lo negro del blanco

y en el alto cielo, su fondo estrellado

y en las multitudes, el hombre que yo amo .

Gracias a la vida, que me ha dado tanto :

me ha dado el oído, que en todo su ancho

graba noche y día, grillos y canarios ,

martillos, turbinas, ladridos, chubascos ,

y la voz tan tierna de mi bien amado .

Gracias a la vida, que me ha dado tanto :

me ha dado el sonido y el abecedario ;

con él las palabras que pienso y declaro :

madre, amigo, hermano, y luz alumbrando

la ruta del alma del que estoy amando .

Gracias a la vida, que me ha dado tanto :

me ha dado la marcha de mis pies cansados —

con ellos anduve ciudades y charcos ,

playas y desiertos, montañas y llanos ,

y la casa tuya, tu calle y tu patio .

Gracias a la vida, que me ha dado tanto :

me dio el corazón, que agita su marco

cuando miro el fruto del cerebro humano ,

cuando miro el bueno tan lejos del malo ,

cuando miro el fondo de tus ojos claros .

Gracias a la vida, que me ha dado tanto :

me ha dado la risa y me ha dado el llanto —

así yo distingo dicha de quebranto ,

los dos materiales que forman mi canto ,

y el canto de ustedes, que es el mismo canto

y el canto de todos, que es mi propio canto .

Gracias a la vida.…

........................................

ترجمه ترانه Gracias a la vida به زبان انگلیسی

Thank you to life, that has given me so much :

it gave me two bright stars, and when I open them

I can perfectly distinguish white from black

and in the high heavens, their starry depths

and out of the multitudes, the man I love .

Thank you to life, that has given me so much :

it has given me my hearing, that in all its breadth

records night and day, crickets and canaries ,

hammers, turbines, howls, and torrential rains ,

and the tender voice of my beloved .

Thank you to life, that has given me so much :

it has given me sound, and the alphabet

and with these the words that I think and declare :

mother, friend, brother, and light illuminating

the path of the soul that I am loving .

Thank you to life, that has given me so much :

it has given me the stride of my tired feet —

with them I have traversed cities and puddles ,

beaches and deserts, mountains and plains ,

and your house, your street and your patio .

Thank you to life, that has given me so much :

it gave me my heart, that shakes in its frame

when I look at the fruits of the human brain ,

when I look at the good, so far from the bad ,

when I look into the depths of your clear eyes .

Thank you to life, that has given me so much :

it has given me laughter and it has given me tears —

that’s how I can tell bliss from agony ,

the two materials that form my song ,

and your song, which is the same song

and everyone’s song, which is my own song .

Thank you to life…

........................................

ترجمه ترانه Gracias a la vida به زبان فرانسوی

Merci à la vie qui m'a tant donné .

Elle m'a donné deux yeux et quand je les ouvre

Je distingue parfaitement le noir du blanc

Et là-haut dans le ciel, un fond étoilé

Et parmi les multitudes, l'homme que j'aime .

Merci à la vie qui m'a tant donné .

Elle m'a donné d'entendre, oreilles grandes ouvertes

Enregistrer nuit et jour grillons et canaris ,

Marteaux, turbines, aboiements, orages ,

Et la voix si tendre de mon bien-aimé .

Merci à la vie qui m'a tant donné .

Elle m'a donné la voix et des lettres

Avec lesquelles je pense les mots, et je dis

Mère, ami, frère, lumière qui éclaire

Le chemin de l'âme que j'aime .

Merci à la vie qui m'a tant donné .

Elle m'a donné de marcher de mes pieds fatigués

Et j'ai ainsi parcouru villes et marécages ,

Plages et déserts, montagnes et plaines

Jusqu'à ta maison, ta rue, ta cour .

Merci à la vie qui m'a tant donné .

Elle m'a donné un coeur qui devient débordant

Quand je vois le fruit du cerveau humain ;

Quand je vois la distance qu'il y a entre le bien et le mal

Quand je vois le fond de tes yeux clairs .

Merci à la vie qui m'a tant donné .

Elle m'a donné le rire, elle m'a donné les pleurs .

Ainsi, je distingue le bonheur du désespoir

Ces deux éléments qui forment mon chant ,

Et votre chant qui est le même chant ,

Et le chant de tous, qui est encore mon chant .

Merci à la vie qui m'a tant donné.

........................................

ترجمه ترانه Gracias a la vida به زبان آلمانی

Durch das Leben, die mir so viel .

Ich habe zwei Sterne, die beim Öffnen

Perfekt unterscheiden Schwarz und Weiß

Und in den Himmel über, ihre Sternenhimmel Hintergrund

Und in den Scharen der Mann den ich liebe .

Durch das Leben, die mir so viel .

Es hat mir Ohr in all ihrer Breite

Tag und Nacht Aufzeichnungen Grillen und Kanarienvögel ,

Hämmer und Turbinen und Ziegeln und Stürme ,

Und die zarte Stimme meines Freundes .

Durch das Leben, die mir so viel .

Es hat mir Klang und das Alphabet ;

Mit den Worten Ich denke, und erklären :

Mutter, Freund, Bruder, und das Licht ,

Der Weg der Seele, aus der Liebe kommt .

Durch das Leben, die mir so viel .

Es wurde mir gegeben, um mit meinen müden Füßen gehen ;

Mit ihnen ging ich Städte und Pfützen ,

Strände und Wüsten, Ebenen und monta??as ,

Und Ihr Haus, Ihre Straße und Ihre Terrasse .

Durch das Leben, die mir so viel .

Tainted Herzen, das mir der schüttelt seinen Rahmen

Wenn ich sehe, die Frucht des menschlichen Gehirns

Wenn ich gut sehen, so weit weg von schlecht ,

Als ich an der Unterseite Ihres Licht zu schauen.

........................................

ترجمه ترانه Gracias a la vida به زبان ایتالیایی

Grazie Alla Vita